رنگدانه چیست
همان طور که می‌دانید رنگ ها با پیگمنت ها ( و یا رنگدانه ها ) متفاوت هستند. رنگ ها در هنگام عملیات رنگرزی جذب جسم رنگ شونده می‌شوند ولی رنگدانه ها یا پیگمنت ها دانه های رنگی هستند که سطح جسم را می‌پوشانند.
آن ها به شکل جامد وجود دارند و در رنگ های سیاه و سفید و رنگی دیده می‌شوند و شکل های متفاوت و گوناگونی دارند.
تراکت چیست ؟ را در این مقاله دنبال کنید
منظور از پیگمنت چیست ؟
پیگمنت ها مواد جامدی هستند که در حالت معق و برای رویه زدن در رنگرزی های انبوه و دیسپرسیون در هوا پوشش زیبایی به جسم رنگ شونده می‌دهند.
یگمنت یا رنگدانه نقش مهمی در پوشش براق و مقاومت، همان طور افزایش چسبندگی دارد. پیگمنت ها را می‌توان به دو صورت معدنی ( طبیعی و مصنوعی ) و آلی تقسیم بندی کرد.
در انتخاب پیگمنت باید مواردی را در نظر گرفت که از آن جمله می‌توان به طبیعت شیمیایی، شکل ذرات، مقاومت در برابر اسید ها و باز ها، مشخصات پخش شدگی، مقاومت در برابر حرارت، رنگ بندی و سایر مشخصات اشاره نمود.
تاریخچه پیگمنت | رنگدانه چیست
تاریخچه پیگمنت
قبل از این که رنگ های صنعتی به شکل امروزی رواج پیدا کنند همه رنگ های مورد استفاده از گیاهان به دست می‌آمدند. مثل حنا و روناس و …
در قدیم رنگی که مورد استفاده بود را با روش های سنتی تهیه می‌کردند به همین دلیل نمی‌توانستند فرمول ثابتی برای تهیه یک رنگ خاص داشته باشند.
اما با پیشرفت علم در تمام زمینه ها، همین طور هنر رنگرزی و نقاشی، کم کم استفاده از مواد معدنی هم در ساخت رنگ ها رواج پیدا کرد و پس از آن هم پای پیگمنت های آلی به دنیای رنگرزی باز شد.
اما امروزه رنگ هایی که توسط دانشمندان سرطان زا معرفی شده اند هنوز هم در کشور های جهان سوم استفاده می‌شوند ولی در کشور های پیشرفته از دور خارج شده اند.
اولین مرکب ها را می‌توان به دو هزار سال قبل از میلاد نسبت داد.
آن ها با سوسپانسیون کربن و آلبومین تخم مرغ ساخته شده بودند و در آن زمان برای تحریر و نوشتن متن های اداری استفاده می‌شدند.
ما مرکب های شبیه مرکب های امروزی را می‌توان در آثار به جا مانده و در کشور مصر و مربوط به نه هزار سال پیش دید.
که این مرکب ها از ترکیب عصاره بعضی سبزیجات و بعضی جانوران درست می‌شدند.
کاربرد پیگمنت | رنگدانه چیست
پیگمنت چه کاربردی دارد ؟
پیگمنت ها در صنعت رنگرزی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند و از آن ها می‌توان در موارد زیر بهره برداری نمود:
۱ – لاک ها
۲ – انواع رنگ های روغنی
۳ – ورنی ها
۴ – رنگ های سلولزی
۵ – رنگ های پلاستیکی
۶ – مرکب های چاپ و رنگرزی کاغذ
۷ – تاسیسات آهنی
۸ – صنایع پوششی
پیگمنت ها را می‌توانید با ترکیب رنگ های پوششی ساده تبدیل به طرح های جالب و منحصر به فرد خودتان نمایید اما بهتر است قبل از ترکیب آن ها را با هاردنر ترکیب کنید تا احتمال گلوله شدن آن ها پایین بیاید.
معرفی انواع پیگمنت ها
رنگدانه ها یا پیگمنت ها را می‌توان به دو دسته آلی و معدنی تقسیم کرد. هر یک از این دو گروه هم می‌توانند به صورت طبیعی وجود داشته باشند و هم می‌توانند به صورت مصنوعی توسط انسان تولید شده باشند.
۱ – پیگمنت های آلی
این نوع پیگمنت ها بیش تر از انواع معدنی موجود هستند.
از مهم ترین انواع آن ها می‌توان به فتالوسیانین ها اشاره کرد که در رنگ های آبی و سبز وجود دارند.
یکی از با ارزش ترین انواع پیگمنت های آلی فتالوسیانین مس است که رنگدانه های آبی دارد و مقاومت آن در برابر عوامل گوناگون بسیار بالا می‌باشد.
پیگمنت ها برخی اوقات ساختار آلی فلزی دارند و بیش تر آن ها دسته ای از مواد شیمیایی آلی هستند که رسوب آن ها روی هسته معدنی هیدروکسید آلومینیوم موجب تشکیل پیگمنت شده است.
در ساختار این پیگمنت ها زنجیره و حلقه کربن دیده نمی‌شود.
وجود عناصر غیر آلی ( فلزات ) در ساختمان این پیگمنت ها تنها به پایداری ویژگی های پیگمنت های آلی کمک مي‌کند. از دیگر پیگمنت های آلی مصنوعی می‌توان به پیگمنت های آزو اشاره کرد که رنگ های طیف قرمز و زرد و نارنجی تا آبی دارند.
این پیگمنت ها مقاومت بالایی در مقابل نور دارند. پیگمنت های آنتراکیتونی هم از پیگمنت هایی هستند که بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پیگمنت ها طیف قرمز دارند و در مقابل نور و مواد شیمیایی مقاومت بسیار بالایی دارند ولی مقاومت رنگشان نسبت به گروه آزو کم تر است.
انواع پیگمنت ها | رنگدانه چیست
پیگمنت های پلی سیکلیک ساختارشان چند حلقه ای و معطر است و در مقابل نور و هوا و رطوبت بسیار مقاوم هستند.
این نوع پیگمنت ها نسبت به گروه آزو کمی گران تر هستند و از آن ها در نقاشی و لاستیک سازی و پلاستیک و … بهره برداری می‌کنند که پیگمنت فتالوسیالین که در ابتدای این مبحث به آن اشاره شد هم از همین گروه پیگمنت ها می‌باشد.
۲ – پیگمنت های معدنی
همان طور که از نامشان پیداست از زمین خارج می‌شوند و فرایند استخراجشان مثل تمام مواد معدنی می‌باشد ولی در نوع مصنوعی آن ها طی فرایند های ساده شیمیایی اکسیداسیون می‌شوند.
در ساختار آن ها کربن وجود ندارد و در عوض نمک های فلزی دارند که پس از جدا شدن از محلول رسوب کرده اند.
معمولا هر نوع پیگمنت طبیعی معدنی در مقابلش یک نوع مصنوعی هم دارد. زیرا آن ها نسبت به نوع طبیعی عملکرد و پایداری بیش تری دارند.
پیگمنت های معدنی شامل رنگ های سفید و سیاه و رنگی می‌باشند. اگر بخواهیم مثالی برای پیگمنت های معدنی بیاوریم می‌توانیم به تیتانیوم دی اکسید، سرب سفید، سولفات سرب و آنتی مونی که رنگ سفید دارند اشاره کنیم.
در مورد پیگمنت های معدنی رنگی هم آهن، سرب قرمز و کادمیم قرمز و کرومات سرب و اکسید کرومیم، پراشیم بلو و اولترا مارین بلو را می توان نام برد.
اکسید آهن از رنگ های معدنی است که غیر سمی می‌باشد و انواع رنگ های قرمز را در خود دارد. کربن بلک هم یک رنگ سیاه معدنی می‌باشد.
تفاوت پیگمنت های آلی و رنگ دانه معدنی
پیگمنت های آلی نسبت به پیگمنت های معدنی درخشان تر هستند.
پیگمنت های معدنی از لحاظ استحکام نسبت به پیگمنت های آلی پایدار تر می‌باشند.
پیگمنت های آلی شفاف و پیگمنت های آلی مات هستند.
پیگمنت های آلی در مقابل نور واکنش های مختلفی دارند و گاهی ضعیف و گاهی قوی هستند.
پیگمنت های آلی در مقابل نور مقاومت خوبی دارند.
پیگمنت های معدنی طیف رنگی سیاه و سفید دارند ولی پیگمنت های آلی این طیف را دارند.
پیگمنت های معدنی در برابر مواد شیمیایی مثل اسید و باز مقاومت زیادی ندارند ولی پیگمنت های آلی مقاوم هستند.
پیگمنت های معدنی در حلال حل نمی‌شوند ولی پیگمنت های آلی کمی قابلیت انحلال دارند.
پیگمنت های معدنی در بسیاری از مواقع سمی هستند ولی پیگمنت های آلی همیشه سالم و غیر سمی می‌باشند.
مزایا و معایب پیگمنت ها | رنگدانه چیست
مزایا و معایب پیگمنت ها
داشتن ماهیت شیمیایی و ساختار کریستالی و مقاومت بالای آن ها در برابر حرارت، مواد شیمایی و عوامل جوی مثل رطوبت و نور از جمله مزایای پیگمنت ها می‌باشد.
رنگ بندی آن ها متنوع است و قابلیت پخش شوندگی بالایی دارند و از آن ها می‌توان برای رنگرزی انبوه استفاده کرد.
به طور کلی پیگمنت ها نقش موثری در رنگرزی دارند و نمی‌توان عیب خیلی مشهودی برای آن ها نام برد ولی برخی از رنگدانه ها ممکن است سمی و سرطان زا باشند که متاسفانه این رنگدانه ها همچنان در کشور های جهان سومی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اهمیت پیگنت یا رنگدانه در صنعت چاپ و رنگ
پیگمنت ها در صنعت چاپ اهمیت بسیار بالایی دارند. تقریبا ۵۰ درصد از قیمت مرکب بستگی به پیگمنت موجود در آن دارد.
پیگمنت ها در داخل مرکز در فرایند چاپ به کریستال های رنگی تبدیل می‌شوند که این کار به کمک یک سوسپانسیون کلوئیدی صورت می‌گیرد.
این پیگمنت ها هستند که خصوصیات کلیدی مرکب مثل سایندگی و درخشندگی و پایداری و مقاومت را مشخص می‌کنند.
در صنعت چاپ از پیگمنت های خاصی مثل مات کننده و تکمیل کننده ها هم استفاده می‌شود.
تکمیل کننده ها در صنعت چاپ برای کم تر کردن غلظت مرکبات رنگی استفاده می‌شوند و مات کننده ها هم در صنع چاپ پیگمنت های سفید رنگی هستند که بستر را سفید می‌کنند تا سطح زیر مرکب دیده نشود.
ارتباط با میهن psd | رنگدانه چیست
